ZILVEREN BIERPUL
Agge Jelles Reynalda, Franeker, 1677

465 gram, 16,3 cm hoog; diameter 10,2 cm

Het cilindrische lichaam is gegraveerd met het familiewapen van Jorrit Ages Bruinia, met zijn nog deels zichtbare initialen I A B en de initialen G.L en T.H. en is geplaatst op een zich verbredende voet met kabelrand en profielrand. Het scharnierende en gebombeerde deksel is aan de bovenzijde afgeplat en gegraveerd met de voorstelling van Christus en de Samaritaanse vrouw. Het S-vormige oor heeft een duimrust in de vorm van een gewei. In de bodem is een herinneringsplaquette/penning in hoog reliëf aangebracht, voorstellende Admiraal Maarten Harmensz. Tromp, gedateerd 1653, vervaardigd door W. Muller. Aan de binnenzijde van het lichaam zijn twee knoppen aangebracht die als meetpunten dienen voor de hoeveelheid bier. Op de voetrand onderzijde zijn ook intialen gegraveerd GH. 

Volledig gekeurd op het lichaam bij het oor en voorzien van trembleerstreken.

De inzet van deze zilveren gedenkpenning, uit 1653, van de bekende Amsterdamse penningmaker Wouter Muller is een ontwerp van Jan Lievens (1607-1674). De voorstelling aan de voorzijde: Maarten Harpertszoon Tromp, borstbeeld naar rechts en met de Orde van Sint-Michel, onder twee bazuin blazende engelen met kroon, tekstlint ‘MIJN HERT EN HAND WAS VOOR HET LAND’. De keerzijde, te zien aan de binnenzijde: admiraalsschip naar links in vuurgevecht in de zeeslag tegen de Engelsen tijdens de Eerste Engelse Oorlog (1652-1654) en het rand omschrift ‘Waarom doet muller Tromp door kunst van gout en silver leeven: omdat hij d’ijser eew door krijgsdeugd heeft verdreven . obijt den 10 aug: 1653’. ^[1]

Het familiewapen dat gegraveerd is aan de voorzijde van de bierpul, behoorde toe aan van Jorrit Ages Bruinia. ^[2] Jorrit werd geboren in Winsum op 16 oktober 1642 als zoon van Age Andries Bruinia en Taetske Hanses Walpert. Hij huwde Jetje Dirks te Franeker op 9 februari 1662. ^[3] Jorrit was gecommitteerde ten landsdage en ontvanger van boelgoeden in Franeker en overleed op 35-jarige leeftijd te Franeker in1678. Jetje Dirks overleed in 1693. Beiden werden begraven in de Martinikerk te Franeker waar nog de grafplaat aanwezig is. ^[4]

Onder het wapen zijn nog vaag te lezen de initialen I.A.B. van Jorrit Ages Bruinia. ^[5] Zijn wapen komt ook voor op een memoriesteen die oorspronkelijk afkomstig is uit het Weeshuis Roosendaal te Franeker en verplaatst is naar Botniastins in 1854. In 1665 verhuisde het weeshuis naar het pand ‘Roozendaal’ op de hoek van de Vijverstraat en Voorstraat te Franeker.

De overige intialen gegraveerd onder het wapen en op de voetrand onder zijn nog niet te herleiden. Het is zeker niet uit te sluiten dat deze aan nazaten van Jorrit Ages Bruinia zijn toe te schrijven.

De zilversmid Agge Jelles Reinalda werd geboren in Dronrijp en werd burger van Franeker op 16 juni 1657. ^[6] Hij zal vermoedelijk in dat jaar getrouwd zijn met Grietje Simons Faber, mogelijk in maart. Beiden werden inschreven als lidmaat van de Kerk in Franeker op 19 april 1657 met de vermelding ‘zijn wijf, van Dronrijp’. ^[7] Hun eerste kind Jelle werd gedoopt op 29 november 1657 aldaar. ^[8] Het is mogelijk dat Grietje Simons Faber de dochter was van de Leeuwarder apotheker Simon Faber, althans Grietje wordt genoemd als weeskind op 7 november 1637. [9^]

In het Proclamatieboek Franeker 1668-1682 is vermeld dat Agge Jelles Reinalda als zilversmid en burger hopman in 1676 een huis koopt in de Hoogstraat. ^[10] Twee van zijn zonen, Simon en Johannes, zijn ook zilversmid geworden te Franeker, rond 1680 en 1681. ^[11] Op 29 oktober 1691 kocht Simon zijn broer Johannes uit bij de verdeling van de inboedel op de Hoogstraat. Hieruit blijkt dat Agge Jelle Reinalda zal zijn overleden voor 29 oktober 1691.

Agge Jelles Reinalda is in 1638 in de leer geweest bij de Leeuwarder zilversmid Jan Douwes en zal vòòr 1653 al meester-zilversmid zijn geworden, aangezien hij in dit jaar als zilversmid een hypotheekschuld heeft en als zodanig wordt genoemd. ^[12]

Van hem zijn verschillende werken beschreven in de literatuur, onder andere ook deze bierpul. Mogelijk is een achtkantige brandewijnkom vervaardigd in 1659 zijn vroegst bekende voorwerp. ^[13]

FRISIAN SILVER TANKARD

Agge Jelles Reynalda, Franeker, 1677

465 grams; 16,3 cm high; diameter 10.2 cm

The cylindrical body engraved with the coat-of-arms of Jorrit Agges Bruinia with his partly erased initials IAB below initials GL*TH, stands on a spreading base with cable border. The hinged lid is engraved with a scene of ‘Christ and the Samaritan woman’. The S scroll handle has a thumbpiece in the form of antlers. The base is set with a commemorative medal of Maarten Harpertsz. Tromp in high relief, dated 1653, made by W. Muller. On the inside of the body there are two silver buttons that serve as measuring points for the amount of beer. Also engraved with the monogram GH on the reverse of the foot rim. Fully marked on the body near the handle and displaying assay stripes.

The inset of this silver commemorative medal from 1653 by the well-known Amsterdam medal maker Wouter Muller is after a design by Jan Lievens (1607-1674). The scene on the obverse: Maarten Harpertszoon Tromp, bust to the right with Order of Saint Michel under two trumpet-blowing angels with crown, text ribbon ‘MIJN HERT EN HAND WAS VOOR HET LAND’. The reverse, which can be seen on the inside: an admiral's ship to the left in a firefight in the naval battle against the English during the First Anglo-Dutch War (1652-1654) and the inscription on the edge ‘Waarom doet muller Tromp door kunst van gout en silver leeven: omdat hij d’ijser eew door krijgsdeugd heeft verdreven . obijt den 10 aug: 1653’.

The coat-of-arms engraved on the front of the tankard belonged to Jorrit Ages Bruinia. Jorrit was born in Winsum on 16 October 1642, the son of Age Andries Bruinia and Taetske Hanses Walpert. He married Jetje Dirks in Franeker on 9 February 1662. Jorrit was a commissioner at the Landsdage and receiver of goods in Franeker and died at the age of 35 in Franeker in1678. Jetje Dirks died in 1693. Both were buried in the Martinikerk in Franeker, where the tombstone is still present.

Below the coat-of-arms the initials I.A.B. of Jorrit Ages Bruinia are vaguely visible. His coat-of-arms also appears on a memorial stone that originally came from the Roosendaal Orphanage in Franeker and was transferred to Botniastins in 1854. In 1665 the orphanage moved to the building 'Roozendaal' on the corner of the Vijverstraat and Voorstraat in Franeker. The other initials engraved under the coat-of-arms and on the foot rim below have not been traced yet. It cannot be ruled out that these can be attributed to descendants of Jorrit Ages Bruinia.

The silversmith Agge Jelles Reinalda was born in Dronrijp and became a citizen of Franeker on 16 June 1657. He will probably have married Grietje Simons Faber in that year, possibly in March. Both were registered as members of the Church in Franeker on 19 May 1957 with the annotation 'his wife, from Dronrijp'. Their first child Jelle was baptized on 29 November 1657. It is possible that Grietje Simons Faber was the daughter of the Leeuwarden pharmacist Simon Faber, for Grietje is mentioned as an orphan on 7 November 1637.

In the Proclamation Book Franeker 1668-1682 it is recorded that Agge Jelles Reinalda, silversmith and burgher ‘hopman’, bought a house in the Hoogstraat in 1676. Two of his sons, Simon and Johannes, also became silversmiths in Franeker, around 1680 and 1681. On 29 October 1691, Simon bought out his brother Johannes when they divided the estate of the Hoogstraat. This indicates that Agge Jelle Reinalda must have died before 29 October 1691.

Agge Jelles Reinalda was apprenticed to the Leeuwarden silversmith Jan Douwes in 1638 and will have been a master silversmith before 1653, as he had a mortgage debt as a silversmith in that year and is mentioned as such. Several of his works have been described in literature, including this tankard. An octagonal brandy bowl made in 1659 may have been his earliest known object.