PAAR ZILVEREN KASTANJEVAZEN
Jan Anthonis de Haas Sr., Amsterdam, 1822

2061 gram, 30 cm hoog

De zilveren kastanjevazen zijn gemodelleerd in de vorm van klassieke, deels gegodronneerde tuinvazen met grepen aan weerszijden. De afneembare deksels worden bekroond door een gegodronneerde knop. Gekeurd op verschillende delen.

 

Zilveren kastanjevazen werden eigenlijk altijd per paar vervaardigd en verkocht. Het gebruik om gekonfijte kastanjes (marron glacés) in zilveren kastanjevazen te bewaren dateert van het eind van de achttiende tot de eerste helft van de negentiende eeuw. De kastanjevazen werden als pronkstukken op de eettafel gezet, ofwel op de schoorsteenmantel. Voor de firma’s Bennewitz & Bonebakker en Diemont werden prachtige paren zilveren kastanjevazen vervaardigd door Amsterdamse zilversmeden, zoals Bennewitz, Stellingwerff en Bentvelt, in verschillende vormen en afmetingen. Een aantal van die paren zijn opgenomen in museum collecties, mede vanwege het feit dat zilveren kastanjevazen overwegend in Nederland werden vervaardigd, gedurende een korte periode.

De zilversmid

Jan Anthonis (Jean Anthoine) de Haas Sr. werd rond 1753 geboren als zoon van Hendrik de Haas en Johanna Benoit, die in 1751 gehuwd waren. Zelf huwde hij maar liefst vier maal. Zijn eerste huwelijk met Johanna Christina Margaretha Giesen was in 1773, waarna in 1785 zijn tweede huwelijk plaatsvond met Martha Mercier. In 1789 verwierf hij het poorterschap (burgerschap) van de stad Amsterdam en hij werd pas in 1796 als meester-zilversmid ingeschreven bij het gilde. Daartoe moest hij een ‘grootwerkers-proef’ doen, te vervaardigen ten huize van J. Buijsen. In 1812 werd hij op 14 maart in het register van het nieuwe kantoor ingeschreven onder vermelding dat hij grootwerk vervaardigde. Inmiddels was in 1804 zijn derde huwelijk gesloten met Geertruida Elisabeth Mercier en het vierde huwelijk in 1805 met Petronella Smit. Waarschijnlijk is hij tot zijn overlijden op 11 januari 1835 te Amsterdam, toen wonende op de Rozengracht nr. 31, blijven werken als zilversmid. In ieder geval werd zijn meesterteken in dat jaar na zijn dood ingeleverd bij de waarborg. [1]

 

De Haas leverde als ‘grootwerker’ regelmatig aan de firma Bennewitz & Bonebakker. Echter per 1 januari 1822 werd dit bedrijf gesplitst, omdat zowel Bennewitz als Bonebakker ieder hun eigen weg wilden gaan. Bennewitz ging verder onder de naam Bennewitz & Zonen. Vanaf 1822 staat J.A. de Haas als werkmeester te boek bij de nieuwe firma As. Bonebakker & Zoon.[2]Samen met de andere werkmeesters Bentvelt en Stellingwerf verdiende hij in het jaar 1822 verreweg het meeste voor zijn leveranties van zilveren voorwerpen aan deze firma.[3] Deze kastanjevazen dragen de jaarletter van het jaar 1822.

Handtekening van J.A. de Haas uit werkmansboeken 1817, As Bonebakker & Zoon te Amsterdam

Herkomst

Het komt niet vaak voor dat een bedrijfsarchief van winkeliers of zilversmeden bewaard is gebleven. Gelukkig is een zeer groot deel van het archief van de bekende Amsterdamse winkelier Bonebakker & Zn wel bewaard gebleven. Auteur Barend van Benthem heeft daarom in zijn boek, De werkmeesters van Bennewitz en Bonebakker, veel kunnen weergeven hoe deze firma heeft gewerkt en zilversmeden kunnen noemen die voor deze firma werkten. Vrijwel al het archiefmateriaal is te consulteren in het Stadsarchief Amsterdam.[4]

Op 23 februari 1822 kreeg Bonebakker opdracht van de heer Nolthenius, Keizersgracht bij de Amstel, een paar zilveren kastanjevazen te leveren. Zoals omschreven in het ‘Notitienboek van ingekomen orders, 1822-1833’ moeten deze vazen met godronnen zijn gedreven en voor eind augustus (1822) klaar zijn. Hier is ook te lezen dat de prijs F 400,- zal zijn.[5] Uit het werkmansboek 1822-1825 blijkt dat op 27 juli 1822 Jan Anthonis de Haas bij de firma Bonebakker afleverde ‘1 prs Castagne Vaasen met gaudrons’  8 (mark)- 8 (lood) - 3 ¾ (engels) - 130 (gulden). Hieruit blijkt dat Jan Anthonis de Haas keurig op tijd voldeed aan de levering van de kastanjevazen.[6]

Het blijkt uit de boeken dat de kastanjevazen niet zijn geleverd aan de heer Nolthenius. Hij kocht vaak bij Bonebakker, maar uit het grootboek van 1822 bij Nolthenius blijkt dat deze niet aan hem zijn verkocht.[7] Het blijkt dat de firma Bonebakker al bij de opdracht hier rekening mee heeft gehouden, ‘zijn Ev gezegd zo dezelve niet mogte voldoen daar voor ons te houden’.

Bonebakker heeft tot november 1825 de kastanjevazen in voorraad gehad. De vazen werden door As. Bonebakker & Zoon op 24 november 1825 geleverd aan J. Carp op de Keijzersgracht bij de Lijdschenstraat :1 paar castagne vazen met goudronnen 8:8:3 3/4 f 435,- tezamen met groene zakken, met zeemleren voering, voor de prijs van 5 (gulden).[8]

 

Johannes Carp (1761-1840) is zoon van George Willem Carp. Hij was Lid van firma Jan Willem Carp & Zn. te Amsterdam tot aan de liquidatie van het bedrijf in 1821. Johannes Carp werd daarna Directeur van de Nederlandsche Bank en was lid van de gemeenteraad te Amsterdam, Staten van Holland en van Kamer van Koophandel te Amsterdam.[9] Johannes ging op 10 april 1794 in ondertrouw met jkvr. Cornelia Emerentia Van Winter, geboren in 1772 te Amsterdam.[10] Na het overlijden Johannes Carp, werd door Notaris Commelin te Amsterdam in 1845, als legaat van Johannes, avondmaal zilver voor de Oude Kerk in Amsterdam besteld bij As. Bonebakker & Zoon en geleverd aan de kerk.[11] Cornelia overleed in 1858 te Amsterdam en woonde toen op de Keizersgracht nr. 360.[12]

Van beide zijn portretten bekend die zijn toegeschreven aan Charles Howard Hodges.[13]