ZILVEREN OLIE- EN AZIJNSTEL MET LOSSE PEPERSTROOIBUS
Hendrik Swierinck,
Amsterdam,
1759
883 gram totaal (729 gr. en 154 gr.), 22,5 cm breed, 26 cm hoog inclusief strooibus
Het zilveren opengewerkte frame met Régence motieven zoals c-krullen en schelpornamenten, staat op vier paneelvormige voetjes. Het frame bestaat uit twee ronde flessenhouders met een verhoogde ronde houder voor de peperstrooibus in het midden met aan weerszijden twee c-voluutvormige grepen met acanthusblad bedekt. Het middengedeelte, met twee uitsparingen voor de flessendoppen, is gegraveerd met rocaille.
De onderzijde van het frame is gegraveerd met 7 Februarij Ao 1759 en met de gewichtsaanduiding 23 oz 13. Voorzien van twee geslepen glazen flessen met doppen. De baluster-vormige peperstrooibus, geappliqueerd met schelpmotieven en krullend bladwerk, staat op een ronde geprofileerde voet. De afneembare ajour gezaagde dop wordt bekroond door een balustervormige knop. De sluitrand van de peperstrooibus is gegraveerd met de gewichtsaanduiding 5 oz.
Volledig gekeurd op onderzijde van stel en met het herkeur van 1795 voor Amsterdam, peperstrooibus gekeurd met meesterteken op het lichaam onder, de sluitrand met het herkeur van 1795 voor Amsterdam.
De onderzijde het frame is gegraveerd met de datum 7 februari 1759. Hierboven zijn sporen zichtbaar van een lange tekst, maar deze is in het verleden verwijderd en niet meer leesbaar. Een gegraveerde tekst met datum duidt vaak op een ‘pillegift’.[1]
Bijzonder is dat het frame tevens is gegraveerd met een gewichtsaanduiding.[2] Hiermee werd het geschenk vertaald in geld dat gegeven werd door de schenker. Het gewicht 23 onces en 13 engels is omgerekend in grammen, 727,47 gram zilver, hetgeen redelijkerwijs overeenkomt met het gewicht van 729 gram van het frame zonder peperstrooibus. De toevoeging van de peperstrooibus is gedaan op basis van overeenkomstig schelpmotief en het feit dat ook deze strooibus gegraveerd is met gewichtsaanduiding 5 onces (153,8 gram). De strooibus is alleen gemerkt met het meesterteken van Hendrik Swierinck en is ook voorzien van het herkeur van 1795 voor Amsterdam.[3] Het gilde sloeg doorgaans de tekens af op het hoofdonderdeel. Losse delen werden vaak alleen voorzien van het meesterteken.[4] Deze strooibus zal daarom onderdeel zijn geweest van een olie- en azijnstel, terwijl een soortgelijke strooibus uit 1746, volledig gekeurd en eveneens vervaardigd door Hendrik Swierink, gemaakt zal zijn als zelfstandige peperstrooibus voor op tafel.[5] De grootte, vormgeving en de ornamentversieringen komen overeen.
Hendrik Swierinck, geboren te Zwolle in 1693, werd zilversmid te Amsterdam in 1726. Hij huwde in 1733 en ging met zijn echtgenote, Catharina van Huet, wonen aan de Rozengracht. Het echtpaar had twee kinderen. Zoon Barend werd eveneens zilversmid. Toen Barend in 1772 trouwde was zijn vader reeds overleden.
[1] Een pillegift is een geschenk, veelal in zilver of goud, dat bij de doop aan een jonggeborene werd gegeven. Meestal met inscriptie, zodat de naam van de ontvanger en ook de schenker voor altijd aan het voorwerp verbonden zouden blijven ’Pille’ betekent petekind. Het geschenk was dan ook vaak afkomstig van de meter of peter van de dopeling.
[2] Gewichtsaanduidingen op zilver komen wel meer voor, vooral in koninklijke en adellijke boedels en waren eigenlijk altijd bedoeld om het totale gewicht in zilver te vertalen in geld. Op deze wijze kon men controle hebben over het vermogen In Holland echter in mindere mate dan bijvoorbeeld in Duitsland en Engeland, waar veel zilver gegraveerd is met gewichtsaanduidingen.
[3] De samenvoeging van frame en peperstrooibus is gedaan op basis van genoemde argumenten. Het is bijzonder dat dit precies bij elkaar past.
[4] Naast het meesterteken werd ook dikwijls het gehalteteken (provinciale leeuw) afgeslagen, vaak te zien op losse deksels bij tabakspotten, dozen en koektrommels. De gildekeurmeesters hebben dit mogelijk gezien als een geheel.
[5] De peperstrooibus bevindt zich ook in onze collectie, Ref LR482. Deze peperstrooibus is niet alleen volledig gemerkt met de gildekeuren, maar heeft ook een herkeur van 1795 voor Alkmaar.
DUTCH SILVER CRUET SET WITH ADDED PEPPER CASTER
Hendrik Swierinck, Amsterdam, 1759
883 grams all in, 729 grams and 154 grams, 26 cm high including caster
The silver openwork frame with Regence motifs like c-scrolls and shell ornaments, is raised on four panel supports. The frame consists of two circular bottle holders at the sides and a central raised circular caster holder. At right angles to the frame two c-scrolled, acanthus leaf-capped grips are attached. The central part, with two openings for the stoppers, is engraved with rocaille.The set is fitted with two cut-glass bottles and stoppers. The baluster-shaped pepper caster, applied with shell motifs and scrolling foliage, is raised on a circular stepped base. The detachable pierced cover is surmounted by a bell-shaped finial. The reverse of the frame is engraved with the date 7 Februarij Ao 1759 and the weight 23 oz 13, and the weight on the neck of the caster 5 oz. Fully marked on the reverse of the frame and struck with the 1795 control mark for Amsterdam, the caster struck with the maker’s mark on the body engraved at the neck with the weight and struck with the 1795 control mark for Amsterdam.
The reverse of the frame displays the inscription of the date 7 Februarij Ao 1759. Above it are traces of a long text, which was erased in the past and therefore illegible. An engraved text with date usually indicates that the object was intended as a gift for a special occasion, in Dutch a so-called pillegift.[1]
Furthermore, the frame is engraved with the weight of the silver, which indicates that particular stress was laid on the amount of money that was given as a present.[2] The weight of 23 ounces and 13 engels totals 727,47 grams, which almost equals the 729 grams of the frame without the caster. The addition of the pepper caster is done on the basis of its similar shell ornament and the fact that this caster is also engraved with its weight of 5 ounces (153,8 grams). The caster is struck with Hendrik Swierinck’s maker’s mark only and with a 1795 control mark for Amsterdam[3]. The Guild used to hallmark the main corpus. Detachable parts were therefore often struck with the maker’s mark only.[4] As a consequence, this caster must have been part of a cruet set, whereas a similar 1746 fully marked caster, also made by Hendrik Swierinck, was intended from the start as a stand-alone object for the dinner table.[5] The size, design and ornamentation are similar.
The silversmith
Hendrik Swierink was born in Zwolle in 1693 and became silversmith in Amsterdam in 1726. In 1733 he married Catharina van Huet. The couple lived at Rozengracht, Amsterdam and had two children. Their son Barend, who also became a silversmith, married in 1772, when his father Hendrik had died.
[1] A pillegift is a precious present, usually made from silver or gold, that was donated to the new-born baby at the christening. The object is often engraved with a text, thus linking the name of the recipient and donator to the object forever. The donator would usually be the godfather and godmother of the child.
[2] Weight indications engraved in silver objects regularly occur, particularly in royal and nobel inventories. They were meant to indicate the total amount of money the weight of the silver represented. In this way one could monitor their possessions.
However, in the Netherlands this was done to a lesser degree than for instance in Germany and England, where many silver objects were engraved with weight indications.
[3] The merging of the cruet frame and the pepper caster is done on the basis of the fore mentioned arguments. It is striking that it matches rather well.
[4] Sometimes the ‘provincial lion’ was struck next to the maker’s mark on detachable covers of, for example, tobacco jars, boxes and biscuit boxes. The pepper caster was not struck with a ‘provincial lion’. The assay masters presumably considered it to be one whole piece.
[5] The pepper caster is also in our collection Ref LR482. It is not only fully hallmarked by the guild, but it is also struck with a 1795 control mark for Alkmaar.
Vergelijkende literatuur
-K.A. Citroen, Amsterdamse zilversmeden en hun merken, Amsterdam, 1975, nr. 365.
-H. Vreeken, Goud en Zilver met Amsterdamse keuren, Amsterdams Historisch Museum, Zwolle, 2003, p. 474.
