ZILVEREN OLIE- EN AZIJNSTEL MET PEPERBUS
Nicolaes Verhaer, Utrecht, 1717

739 gram, 21 cm hoog inclusief flessen

Het olie- en azijnstel bestaat uit een vlakke bodemplaat, waarop het frame met vijf ronde uitsparingen bestaande uit filetranden is aangebracht. Een zilveren oor verbindt de bodemplaat met het frame. In de uitsparingen staan twee geslepen kristallen flessen; de doppen kunnen geplaatst worden in de twee daarvoor bestemde uitsparingen, naast de zilveren balustervormige specerijenstrooier met ajour gezaagde dop, die eveneens in een uitsparing staat. Het olie- en azijnstel is volledig gekeurd aan de onderzijde van de bodemplaat, tevens met het herkeur van 1795 voor Utrecht en herkeur van 1807. De zilveren strooibus is gemerkt maar de merken zijn niet leesbaar op de sluitrand kleine keur van stad Utrecht en het herkeur van 1795 voor Utrecht.

In 1710 sloeg Nicolaes Verhaar zijn meesterteken af op de insculpatieplaat van het Utrechtse zilversmedengilde. Nicolaes was de zoon van kunstschilder Arnoldus Verhaar en Cornelia van der Sloot. Dit echtpaar kreeg vier kinderen, van wie Nicolaes vermoedelijk de oudste was. Zijn doopdatum is nog niet gevonden, maar de Oud-Katholieke doopboeken vermelden wel de doop van zijn zuster Johanna, op 17 september 1687 en van zijn broer Jacobus op 18 maart 1692. Laatstgenoemde werd in 1710 leerjongen bij zijn oudere broer Nicolaes. Tot zijn dood in 1750 heeft Nicolaes Verhaar zowel kerkelijk als burgerlijk zilver vervaardigd. Het kerkelijk zilver was vaak van groot formaat, zoals heiligenbeelden, tabernakeldeuren, die blijkgeven dat het drijfwerk van Nicolaes van hoge kwaliteit was. Wellicht werd hij beïnvloed door het werk van zijn tijdgenoten uit de zuidelijke Nederlanden, bijvoorbeeld Antwerpen. Zijn burgerlijk zilver was ook zeer divers: kandelaars, theepotjes, cabaretjes, wandarmen, bestekdelen en ook dit olie-en azijnstel.

 

In de collecties van diverse Nederlandse musea zijn zilveren voorwerpen van de hand van Nicolaes Verhaar terechtgekomen en in diverse katholieke kerken zijn de zilveren liturgische voorwerpen, vervaardigd door deze kundige zilversmid nog in gebruik.

DUTCH SILVER CRUET SET WITH CASTER 

Nicolaes Verhaar, Utrecht, 1717

739 grams; 21 cm high including bottles

 

The silver frame consists of five circular reeded receptacle holders for bottles, stoppers and baluster shaped caster with pierced domed cover. The silver scroll handle links the frame to the flat base plate.

Fully marked at the reverse of the base plate and also struck with the control mark of 1795 for Utrecht and the control mark of 1807. The marks on the caster are rubbed, except for the small town mark of Utrecht and control mark of 1795.

 

This fine early cruet set with silver caster was made in Utrecht in 1717 by the renowned silversmith Nicolaes Verhaer, who became a master silversmith in 1710, joining the Utrecht silversmiths’ guild.

Nicolaes was the eldest son of Arnoldus Verhaer, a painter, and his wife Cornelia van der Sloot, apparently an Old Catholic family. Although it is not known when and where Nicolaes was christened, his siblings Johanna (17 September 1687) and Jacobus (18 March 1692) were christened in the Old Catholic Church in Utrecht. The latter became Nicolaes’ s apprentice. Verhaer is known for his elaborate liturgical objects, such as statues of saints and altar doors that demonstrate his craftsmanship as a chaser. However, he is also known for his secular oeuvre, comprising candlesticks, teapots, wall sconces and this cruet. Some silver objects by Nicolaes Verhaer are now in Dutch museum collections and some are still in use in various Catholic churches. As a Catholic, Verhaer received many commissions from the Old Catholic Church in Utrecht. 

 

The earliest 18th century silver oil and vinegar cruet stands usually contain two cut-glass bottles and a silver caster. To the end of the century the number of receptacles increased. They were intended for a variety of oils and vinegars. Sometimes the silver frames are fitted with stopper holders.

Vergelijkende literatuur

-Dr. L. van den Bergh- Hoogterp ‘Schilder in zilver. De Utrechtse zilversmid Nicolaes Verhaar (ca. 1885-1750), Jaarboek De Stavelij, 2011, pp 80-97.

-J.W. Frederiks, Dutch Silver, Vol. I, Den Haag 1952, nr. 365 p. 496.

-H.J.W. Verhey, Oud Katholiek Kerkzilver, De Bilt 1967, p. 80

-Dr. D.P.A. Bouvy, Edelsmeedkunst III, Bussum 1967, p.23, nr. 12