ZILVEREN TABAKSPOT
Wijnand Warneke,
Amsterdam,
1763
631 gram, 15 cm hoog, 14 cm breed
Deze Régence tabakspot heeft een gebombeerd gedreven, symmetrisch lichaam, dat geplaatst is op vier asymmetrische voeten in de vorm van rocailles. De gravering met rocailles op het lichaam en het afneembare deksel is eveneens asymmetrisch, net zoals de forse vlam-vormige knop. Volledig gemerkt op bodem, het deksel met meesterteken en provinciale leeuw, lossingsteken van 1795 voor Amsterdam
Deze tabakspot uit 1763, is uit het jaar dat Wijnand Warneke toetrad tot het Amsterdamse gilde en is daarmee een vroeg voorwerp van deze productieve zilversmid. Naast tabakspotten zijn ook een kraankan, kandelaars, koffiepotten, theeserviezen, broodmanden en suikerpotten van hem bekend.
De in de literatuur beschreven tabakspotten van zijn hand uit 1768 en 1771 vertonen beide een soortgelijke bekroning als op deze tabakspot. Onderzoek wijst uit dat deze vlam-vormige bekroning ook voorkomt op tabakspotten, vervaardigd door gildebroeders zoals Lucas Claterbos’ tabakspot uit 1761[4] en 1762[5] en Matthijs Crayenschots exemplaar uit 1766.[6]
[1] Kashouder te Amsterdam sinds 1798
[2] Twee tabakspotten, vervaardigd door Wijnand Warneke zijn gedateerd 1768 en 1771. Gelet op de vermelde gewichten zullen ook hier de lichamen gegoten delen zijn, zoals deze tabakspot uit 1763. Hoewel de vorm van het lichaam gebruikelijk was in deze periode, zullen deze gietstukken zeker zijn ingekocht. Opvallend is wel dat de vlam-vormige bekroning van het deksel ook voorkomt bij werk van Lucas Claterbos (2x) en bij werk van Matthijs Crayenschot. Lacas Claterbos vervaardigde een tabakspot in 1761 en 1762 met dezelfde soort vlam-vormige knop. Bij werk van andere Amsterdamse zilversmeden is een dergelijke knop niet aangetroffen. Een voorzichtige conclusie kan zijn dat het ontwerp van deze knop afkomstig is van Lucas Claterbos.
[3] Vreeken 2003, p. 478
[4] A.C. Beeling, Leeuwarden 1978
[5] Sotheby’s New York, 30 april 2003, lot 134
[6] A. Aronson, Amsterdam, 1981
The bombé chased symmetrical body of this Regence tobacco jar is ribbed and fluted at the angles and is raised on four rocaille supports. It is engraved with rocaille, an asymmetrical decoration. The detachable cover with flame finial is also engraved with rocaille. Fully marked at the reverse and marked the maker’s mark and provincial lion on the interior of the cover, also with a control mark for 1795.
Amersfoort-born Wijnand Warneke (circa 1738-1810) became poorter (citizen) of Amsterdam in 1763, the year in which he became a member of the Amsterdam silversmiths’ guild. He married Jacoba de Put, a goldsmith’s daughter in 1764. The couple initially lived at ‘Eerste Leliedwarsstraat’. Their daughter Arnoldina married Johannes Kluytenaar jr. who enrolled at the guild in 1793. Wijnand Warneke was a productive silversmith and ‘kashouder’ (retailer). He died in 1810.
This Regence tobacco jar from 1763, the year in which Wijnand Warneke enrolled in the Amsterdam silversmiths’ guild, is an early, or rather the earliest object that was made by this productive silversmith. Besides tobacco jars, he also is known to have made a table fountain, candlesticks, coffee pots, tea services, bread baskets and sugar bowls.
Other tobacco jars by Wijnand Warneke, dated 1768 and 1771, which were described in the literature, display similar flame finials. These finials also occur on tobacco jars made by fellow silversmiths in the Amsterdam guild, such as the ones by Lucas Claterbos in 1761 and 1762 and one made by Matthijs Crayenschot in 1766.
Vergelijkende literatuur
-H. Vreeken, Goud en Zilver met Amsterdamse keuren, Amsterdams Historisch Museum, Zwolle, 2003
