ZILVEREN GLAZENKOELER
Reynier de Haan,
Den Haag,
1778
26,5 cm diameter, 16,5 cm hoog, 1301 gram, 26,5 cm diameter; 16,5 cm hoog
Het ronde lichaam staat op een opengewerkte en gegraveerde voet van ovalen en vierpas motieven. Het ingesnoerde lichaam is in het midden gegraveerd met een slingermotief en bloemrozetten. Onder de rand is een guirlande geappliqueerd. De meander rand is afwisselend bekroond met strikken. Volledig gemerkt op de onderzijde van bodem en met trembleersteken.
Deze elegante zilveren glazenkoeler is een uniek object, vervaardigd door de zeer vaardige Haagse zilversmid Reynier de Haan (1712-1783). Enkele van de door hem gemaakte voorwerpen bevinden zich in de collecties van het Rijksmuseum te Amsterdam en het Kunstmuseum te Den Haag.
Glazenkoelers kunnen nog perfect dienst doen als wijn- of champagnekoelers, nu de noodzaak om glazen te koelen en te spoelen is weggevallen. Dit type koeler werd vaak gegeven ter gelegenheid van een bepaalde gebeurtenis en voorzien van inscriptie of (familie)wapen. In Engeland bijvoorbeeld diende een monteith als trofee bij de paardenraces. Nederlandse glazenkoelers zijn echter zeldzaam.
Monteith is de Engelse benaming voor een koeler, die vanaf het einde van de 17de eeuw gebruikt werd om glazen te spoelen en te koelen. Dit type koeler wordt gekenmerkt door de geschulpte rand, zodat het glas aan de voet in de uitsparing gehangen kan worden. De koeler werd gevuld met ijswater en de bedienden serveerden op verzoek de wijn aan tafel in een schoon gespoeld en gekoeld glas. Monteiths werden vervaardigd in verschillende materialen, zo ook in het edele zilver. Naar een flamboyante Schot, Monteith geheten, zou rond 1680 gerefereerd zijn bij de naamgeving van dit type koeler. Immers de randen van de jas van deze heer waren net zo geschulpt als de rand van de koeler, zo werd beweerd. Aanvankelijk werden ‘monteith bowls’ rond 1680 gemaakt in Engeland en Ierland. In de 18de eeuw werden ze ook vervaardigd in Duitsland, Holland en Frankrijk. Zelfs enkele Amerikaanse exemplaren zijn bekend uit de 18de eeuw.
Monteith bowls were introduced at the end of the 17th century and named after the scalloped coat of Mr Monteith, a flamboyant Scottish gentleman. They were intended for cooling or rinsing wine glasses. The cups of the glasses used to be put in iced water by servants, placing the feet of the glasses in the notches. Later on Monteith bowls also served another purpose, namely that of punch bowls, so that the scalloped edge became a decorative feature. Nowadays, a Monteith bowl could very well function as a wine cooler, for cooling a fine bottle of white wine or champagne.
Initially, silver Monteith bowls were made in Britain and Ireland around 1680. In the 18th century some were also manufactured in Germany, Holland and France. Even some American examples are known, dating from the 18th century.
Monteiths were often used as Presentation pieces to commemorate a certain event. For instance, they were given as racing trophies, sometimes engraved with an inscription or a coat-of-arms. Dutch silver Monteith bowls are rather rare. This fine Dutch silver object is a unique piece made by a skilled The Hague silversmith, Reynier de Haan (1712-1783), whose work can be found in the collections of the Rijksmuseum in Amsterdam and Gemeentemuseum in The Hague.
This monteith bowl has a very fine provenance and is recorded in the literature on Dutch silver.
Herkomst
-Mevr. Hartogs
-D. Katz, Dieren
-Dr. J.H. Smidt van Gelder, Arnhem
-Christie’s Londen, 13 mei 1970, lot 134
-Privé collectie
Literatuur
-J.W. Frederiks, 1958, Dutch Silver, Vol. II, Den Haag, no. 510, afb. 245.
-2011, Zilver Zaken, p. 20.
